قرار است گلبدین حکمتیار امیر حزب اسلامی افغانستان در نخستین سفر ولایتی خود پس از امضای توافقنامه‌ی صلح با دولت، امروز سه شنبه 28 سنبله به شهر باستانی هرات سفر کند و در همایش بزرگی در آن شهر سخنرانی نماید. گفته می‌شود چند تن از اعضای شورای رهبری حزب اسلامی از یک هفته بدینسو در شهر هرات به سر می‌برند تا زمینه‌ی استقبال از حکمتیار و قدرت‌نمایی حزب اسلامی در حوزۀ جنوب غرب را مهیا سازند.
ولایت هرات در غرب افغانستان و در مجاورت ایران، هم از لحاظِ فرهنگی و زبانی، شهرِ «ویژه» و پیچیده است و هم از لحاظ سیاسی و مذهبی. هرات به طور سنتی، قطبِ فرهنگ و ادب و زبان فارسی و پایگاه اقتدار فارسی‌زبانان شمرده می‌شود؛ اما جمعیتِ قابل ملاحظه‌ای از پشتوزبانان نیز در ولسوالی‌های اطراف این شهر زندگی می‌کنند.
هرات از لحاظ مذهبی نیز شهر ویژه است؛ زیرا علی‌رغم آنکه اکثریت ساکنان این ولایت سنی‌مذهب هستند؛ اما بنابر آمارها و گزارش‌ها، در متن شهر هرات اکثریت با شیعیان است و افزوده شدن ده‌ها هزار تن از هزاره‌های شیعه مذهب در شهرک‌های اطراف و نفس شهر، بر پیچیدگی و حسّاسیت مذهبی در این شهر افزوده است. به علاوه، همسایگی هرات با کشور ایران و رقابت‌های پیدا و پنهان ایران و عربستان جهت نفوذ در این شهر کاملاً نمایان است. انفجارهای اخیر در مساجد و مراکز مذهبی شیعیان این شهر که مسئولیت آنها را داعش پذیرفته است و موضع ملایم حکمتیار در برابر داعش، طبعاً اسباب نگرانی شیعیان این شهر از سفر حکمتیار را فراهم خواهد ساخت.
از لحاظ سیاسی نیز هرات شهر و یژه است؛ زیرا این ولایت به طور سنتی، پایگاهِ جمعیت اسلامی و اسماعیل خان به شمار می‌رفت و اینک حزب اسلامی و حکمتیار (مانند گذشته‌ها) در ستیز و رقابتِ تنگاتنگ با جمعیت اسلامی به سر می‌برد و نخستین سفر او به پایگاه جمعیت اسلامی و قطبِ فارسی‌زبانان، خالی از پیام نیست.
اما نگرانی‌های شیعیان این شهر از بابت سفر حکمتیار جداً قابل درک است:
«احمد سعیدی» کارشناس امور سیاسی معتقد است که عربستان در حملات تروریستی به مساجد شیعیان در هرات نقش دارد و از جریان‌های افراطی وهابی ـ سلفی و گروه تروریستی داعش در این ولایت حمایت می‌کند.
«عطامحمد نور» رئیس اجرایی حزب جمعیت اسلامی چندی قبل ضمن ابراز نگرانی نسبت به توطئه‌های سازمان یافته برای ایجاد ناامنی و دامن زدن به اختلافات در کشور گفته بود: تمام اختلاف‌های قومی و مذهبی حکمتیار و واکنش‌های او در برابر شیعیان و دولت ایران هیچ پیامی جز شیعه‌کشی ندارد؛ زیرا وی با گروه تروریستی داعش بیعت کرده است و برای اظهارات ضد شیعی علیه جمهوری اسلامی ایران، از کشورهای عربی پول می‌گیرد.
امیدواریم سفر حکمتیار به هرات اسباب خیر و برکت/ صلح و مؤدت برای مردم افغانستان باشد؛ نه اسباب تشدید و تعمیقِ تنش‌ها و کشمکش‌های مذهبی و قومی و زبانی و سیاسی در اوضاع شکنندۀ کنونی این کشور!
مسیح ارزگانی