«محمد طاهری» با اشاره به پیاده‌روی اربعین، توصیه‌هایی را در اختیار زائرین قرار داد و گفت: افراد شرایط سفر را از دیگران بپرسند و با شرایط روحی و شخصی خود بسنجند.
پیاده روی اربعین چند سالی است که به عنوان یکی از شاخص‌ترین مراسم شیعه شناخته می‌شود و هر سال چندین میلیون نفر در آن شرکت می‌کنند.
90 کیلومتر پیاده روی در طول 3 تا 4 روز برای کسانی که کمتر پیاده روی می‌کنند تجربه ایست که نیاز به دقت‌های ویژه ای دارد. به همین پایگاه خبری تحلیلی فردا به سراغ «محمد طاهری» رفته تا توصیه‌های وی را برای این سفر در اختیار زائرین قرار دهد.
***متن کامل این مصاحبه به شرح ذیل است***
سفر اربعین را برای یک مسافر از لحاظ پزشکی دسته بندی کنیم، اولین نکته ای که به ذهن شما می رسد که برای این سفر لازم است زائران بدانند، چیست؟
طاهری: نکته اول اینکه زائران باید بدانند این سفر با سفرهای عادی کربلا متفاوت است. من در بازه زمانی ماه در کربلا بودم. کاروان‌های مختلفی و از نقاط مختلف به کربلا مشرف می شدند که نهایت زمانی که این سفر طول می کشد، 7 روز بود.
اما پیاده روی کربلا شرایط متفاوتی دارد و تفاوت آن با سایر زمان‌ها در شلوغی آن در مسیر و حرم است.
این عزیزان حتماً از کسانی که قبلا به این سفر معنوی رفته اند اطلاعاتی کسب کنند. همچنین قبل از سفر با مراجعه به پزشک از سلامت خود و در خصوص سیستم بدنی خود مطلع شوند.
مردم باید بدانند اصلاً این سفر طوری نیست که یک عده بسم الله بگویند و راه بیافتند. سال گذشته در کاروان‌های خودمان افرادی بودند که در فضای خاص معنوی قرار گرفته و راهی این سفر شده بودند. این افراد در طول مسیر نیاز به مراقبت داشتند.
علاوه بر اینکه دوستانی که به این سفر می روند، باید سطح توقعشان را پایین بیاورند. چون اصلا شرایط سفر قابل پیش بینی نیست. یعنی شرایطی است که هر لحظه ممکن است از لحاظ امنیتی، بهداشتی و تغذیه اتفاقی بیافتد. به همین دلیل باید بیشتر با توجه به بنیه بدنی که دارند می توانند مسیر را بروند یا نه.
این بنیه بدنی و شناخت از خود چطور مشخص می‌شود؟
طاهری: خوب ممکن است آدمها سفرهای مختلفی رفته باشند. باید شرایط سخت را سنجیده و براساس آن تصمیم بگیرند. شرایط پیاده روی برای برخی از افراد واقعا سخت است.
این شرایط سخت را تشریح کنید؟
طاهری: شرایط سخت یعنی از لحاظ بهداشتی آن چیزی که همیشه در شهرهای خود داشتند در آنجا فراهم نیست. استحمام، سرویس بهداشتی و ... در همه جا در دسترس نیست. همه این عوامل باعث می شود تا در عین خستگی، از لحاظ روانی نیز تحت فشار قرار بگیرند.
سال گذشته در کاروان افرادی را داشتیم که از لحظات روانی و روحی کم آورده بودند. در واقع فشار روحی و جسمی سیستم بدن را بهم ریخته و ادامه سفر را مشکل می سازد.
همچنین باید به این نکته اشاره کرد که بعی از افراد هر غذایی، آبی را نمی‌توانند بخورند. مثلا سال گذشته افرادی بودند که با خودشان کنسرو آورده بودند، اما داشتیم افرادی که از لحاظ غذایی هیچ مشکلی نداشتند و بهشان خوش می‌گذشت و از سفر استفاده می‌کردند. افرادی هم می‌توانند حتی از آبی که آنجا هست، لیوان‌هایی که در آنجا گذاشته می شود استفاده نمی کردند.
زیرا ممکن است بیش از هزار زائر در یک لیوان آب خورده باشند. بعضی از زائران نیز متوجه شرایط سخت بوده و آب معدنی به همراه آورده بودند.
توصیه می شود افرادی که می دانند به لحاظ بهداشتی وسواس خاصی به خرج می دهند، وسایل بهداشتی اولیه را به همراه داشته باشند. اما باید توجه داشت به همراه داشتن این وسایل اولیه به معنای این نیست که لزوماً قرار نیست اتفاقی رخ دهد و از آن جلوگیری کند.
چگونه می‌توان این موضوع را سنجید. مثلاً به سفر مشابه‌ای فکر کنند و یا انجام دهند؟
خیر. سفر مشابهی مانند این را کسی از قبل تجربه نکرده است. یعنی اگر قبل از این پیاده روی اربعین را نرفته باشند با توضیح افراد هم نمی‌توان تصویری واضح از سفر را ارائه کرد.
همچنین باید توجه داشت که توان بدنی افراد متفاوت است و هر کسی می‌تواند سقفی از شرایط سخت را تحمل کند.
وسایل شخصی که لازم می‌شود و یا بعضی‌ها روی آن حساس هستند را می‌توانید مثال بزنید؟
طاهری: اگر یک سفر عادی باشد، می‌توان لیستی از لوازم را ارائه داد، اما باید توجه داشت که در این سفر پیاده روی طولانی را در پیش داریم و وسایل باید توسط افراد حمل شوند. به همین دلیل زیاد نمی‌توان روی آن مانور داد و لیستی تهیه کرد.
مثلا در کاروان افرادی بودند که حتی شیلنگ آب یا آفتابه به همراه خود آورده بودند. در واقع شرایطی را برای خود فراهم می‌کنند که بتوانند شرایط بهداشتی اولیه را برای خودشان ایجاد کنند.
همه چیز به شرایط افراد بستگی دارد. وسایل بهداشتی حداقلی که باید به همراه داشته باشند، عبارت است از رول دستمال کاغذی، حوله شخصی، مسواک، لیوان.
افرادی که حساسیت دارند و یا از هر آبی نمی‌خورند، باید لیوان داشته باشند. افرادی را دیده‌ایم که تا به آب‌های معدنی و یا لیوان‌هایی که معروف در کربلا هستند،نمی‌رسیدند آب نمی‌خوردند.
بعضی از آدمها حساس هستند، من توصیه هم نمی کنم از این لیوانها و آبها استفاده کنند یا نه، ولی این به شرایط آدمها بستگی دارد.
این حساسیت چقدر می‌تواند مانع بروز بیماری شود. یک بخش آن روحی است، طرف راحت نیست و حس خوبی هم ندارد، یک بخش هم از نظر علمی مانع می شود. تفاوت این 2 چقدر است؟
طاهری: اگر بخواهم از لحاظ علمی بررسی کنیم، 100در صد تفاوت دارد. ولی آن چیزی که خودم به چشم در کربلا دیدم بسیار متفاوت بود.
سال اولی که به این سفر رفتم، با گذشت 2 روز فکر می‌کردم تعداد زیادی از افراد به بیماری اسهال و استفراغ مبتلا شوند. در صورتی که تنها موضوعی که در این سفر نداشتیم همین مورد بود. در صورتی که همان شرایط در سفرهای دیگر باشد، باید منتظر اتفاقات مهیبی باشیم.
بحث بیماری و آسیب‌هایی شد که در سفر مواجه می شویم. بیشترین آسیب‌هایی که در این سفرها مشاهده شده شامل چه مواردی می‌شود؟
طاهری: این بستگی به آب و هوای منطقه خواهد داشت. زیرا در یکی از سالها با توجه به سردی هوا ما بیشتر با سرماخوردگی افراد، گرفتگی عضلانی و همچنین تاول پا مواجه بودیم.
تاول پا قطعا ارتباط مستقیمی با نوع کفشی که از آن استفاده میکنیم و نوع راه رفتن ما دارد. بعضی از افراد چون فکر می‌کنند سفر خاصی را در پیش رو داشته باشند، کفش نو خریده و در این سفر از آن استفاده می‌کنند. به هیچ عنوان استفاده از کفش نو توصیه نمی‌شود. اگر کفش نو هم تهیه می شود باید حتما از یک ماه قبل تهیه شه و از آن استفاده شود.
یکی از توصیه‌های مهم من پیاده روی روزانه یک و نیم تا 2 ساعت در روز، قبل از سفر است. این کار به نظرم بهتر است با کفشی صورت بگیرد که قرار است فرد در پیاده روی از آن استفاده کند.
این هم باعث می شود که عضلاتشان مچ شود و هم اینکه خودشان بفهمند مشکل راه رفتنشان در چه مواردی است.
آیا این مشکلات قابلیت اصلاح دارد؟
طاهری: بله! قطعاً. وقتی افراد از وزن بالایی برخوردار هستند، از کفش‌های خاص با کفی‌های مناسب استفاده کنند و یا از وسایلی استفاده کنند، که مانع از عرق کردن پا شود. بیشترین مشکلی که افراد در پیاده روی با آن مواجه می‌شوند، گرفتگی عضلانی و تاول است.
اگر اتفاق افتاد باید چکار کرد؟
در بین راه یک سری تمهیداتی در نظر گرفته شده است. مثلاً به افراد در موکب‌ها نحوه ماساژ پا آموزش داده می‌شود.
بهتر است، در روز اول پیاده روی از چسب‌های مخصوص کاغذی استفاده کنند. بدین نحو که هر کدام از انگشت‌ها و کف پا را از این چسب‌ها به حالت فشاری بزنند که باعث می شود کمتر تاول ایجاد شود.
اگر تاول آبکی شد چکار باید کرد؟
طاهری: سال گذشته تجربه‌ای داشتیم که با سوزن استریل آب تاول کشیده شود و روی آن تتراکسیل گذاشته و باند پیچی شود. ولی حتماً در بین راه پاها با آب و صابون شسته شوند.
به هیچ عنوان نباید آب تاولها داخل آن بماند تا فشار مضاعف روی آن بیاید که اگر این اتفاق بیافتد، تاول بزرگ شده، خونی و عفونی می شود. سال اول ما چنین افرادی را داشتیم که باعث شد افراد نتوانند ادامه دهند و ماشین سوار شدند.
در خصوص کوفتگی عضلانی هم توضیح بفرمایید؟
افراد قبل از سفر باید پیاده روی روزانه را در برنامه خود داشته باشند. باید این پیاده روی آهسته و مداوم باشد. بعضی‌ها به اشتباه از صبح شروع به پیاده رو کرده و تا جایی که توان دارند، می‌روند که این امر غیر طبیعی است.
باید توجه داشت که همراه با 2 ساعت راه رفتن باید نیم ساعت استراحت داشته باشند و در آن نیم ساعت عضلاتی را که گرفته ماساژ دهند.
وقتی بدن داغ است فرد متوجه مشکلات بدن خود نمی‌شود و پیاده روی را ادامه می دهند، اما این کار باعث گرفتگی عضلات شده. یعنی یک دفعه عضلات می‌گیرد و دیگر نمی توانند کاری کنند.
اصطلاحی هست در کربلا که می گویند اگر بنشینیم دیگر نمی‌توانیم بلند شویم، یعنی وقتی راه می‌افتند ، خسته هستند اما نمی‌نشینند. به خاطر اینکه اگر بنشینند عضله سرد می‌شود و دیگر نمی‌تواند از جا بلند شود که ادامه دهد. به همین دلیل می گوییم که بین هر دو ساعت نیم ساعت استراحت کنیم.
اگر اتفاق افتاد چه باید کرد؟
طاهری: اگر گرفتگی عضلانی پیش آمد به پزشک کاروان مراجعه کنند. همچنین در هلال احمر پماد و قرص نیز به مراجعه کنندگان ارائه می‌شود. ولی حتما می توانند از قبل قرص متاکارمابول را استفاده کنند.
بعد از این 2 ، شایع‌ترین عارضه‌هایی که ممکن است بروز کند را بفرمایید؟
طاهری: می‌توان مشکلات مربوط به پیاده‌روی را به 2 دسته تقسیم کرد. مشکلاتی که افراد به آن مبتلا هستند و مشکلاتی که در مسیر پیاده‌روی عارض می‌شود.
در این سفر طیف‌های مختلف سنی وجود دارد، که متاسفانه باید گفته شود که مشکلات افرادی که بالای 50 سال است بیشتر به چشم می‌خورد.
خیلی از افراد مبتلا به فشار خون، دیابت هستند که توصیه می‌شود قبل از سفر، حتماً با پزشک خود در این رابطه صحبت کنند و همچنین مدیر کاروان و یا همراه خود در سفر را از بیماری خود مطلع کنند.
زیرا در سالهای گذشته افرادی بودند که مبتلا به بیماری دیابت بودند و بدون مشورت با پزشک در این سفر معنوی شرکت کرده بودند.
یکی از این افراد در مسیر پیاده روی از انسولین استفاده کرده و غذا هم خورده بود و در راه به شدت حالشان بد شده بود که ما با حالت کما وی را به بیمارستان رساندیم و دقیقا نمی دانستیم که علت بیماری وی چه هست. یکی از همراهان وی ما را در جریان بیماری فرد قرار داد.
مسئولین کاروان‌ها باید در برگه‌ای حتما از افرادی که بیماری خاص و یا داروی خاصی مصرف می‌کنند را درخواست نمایند.
در یکی از سالها، با افراد ام اسی و تشنجی همراه بودیم و چون از بیماری آنها مطلع بودیم، مواظبت بیشتری می‌کردیم.
مشکل بعدی غذاهایی است که خیلی‌ها دوست ندارند. غذاهایی که به شکل‌های مختلف طبخ و توزیع می شود. تعداد زیادی از افراد خوراکی را برای خوردن به همراه نداشتند. کسانی هم بودند که مقدار زیادی نان خشک با خود به همراه داشتند که دچار مشکلات گوارشی شدند.
دلیل اصلی عارضه عدم توجه افراد به بنیه بدنی و روحی خودشان است، می‌توان گفت سهم آلودگی و موارد غیر بهداشتی در این زمینه بسیار اندک است.
طاهری: نمی توان گفت، اصلاً آلودگی وجود ندارد. خیلی از افراد از 8 صبح تا 10 شب در حال حرکت هستند. اما خیلی‌ها هم هستند همان مسافت را می‌روند اما در طول راه استراحت می‌کنند.
خیلی ها معتقدند که دراین سفر خوردن گوشت مکروه است. شاید برای جوانی که بدن آماده‌ای دارد با عدم استفاده از گوشت برای وی مشکلی ب وجود نیاید، اما وقتی یک پیرزن 60 ساله که حتما به انرژی مضاعف نیاز دارد، اگر به این توصیه ها گوش کند قطعا برای وی مشکل پیش می‌آید.
یکی دیگر از مواردی که باید به آن توجه داشت، استفاده به موقع از وعده های غذایی است. اگر این اتفاق صورت نگیر فرد با افت شدید قند مواجه خواهد شد.
اگر افراد مراقب خود باشند مشکلات کمتری خواهند داشت.آن مشکلات گاه تا جایی رخ می‌دهد که سال گذشته در مرز، بسیاری از افراد دچار مشکل شدند و حتی از سفر منصرف شدند.
توصیه می‌شود کسانی که فکر می‌کنند به لحاظ بدنی ضعیف هستند به هیچ عنوان سفر زمینی را انتخاب نکنند. چون سال گذشته سفر زمینی باعث شده بود غیر از پیاده‌روی نجف تا کربلا در مرز ها پیاده روی داشته باشند و در واقع این پیاده روی به آنها تحمیل شده بود و کسی که از لحاظ بدنی فقط خود را اماده 3،4 روز پیاده روی کرده بود این فشار مضاعف را باید تحمل می کرد.
همچنین خیلی اصرار نداشته باشند که زیارت انجام دهند. همین که برای پیاده روی طلبیده شده‌اند، توفیقی هست. بسیاری از افراد اصرار داشتند در زیر قبه زیارت کنند که در فشار جمعیت به مشکل برخوردند.
کسانی که انفرادی در این پیاده‌روی شرکت می کنند، بعد از اذان صبح حرکت کنند. چون خیلی‌ها تا پاسی از شب پیاده روی می کنند به همین دلیل صبح‌ها تا ساعت 10،11 مسیر خلوت است.
بهترین حالت این است که از خلوتی صبح یا شب استفاده کنند. اگر بخواهند در تایمی که شلوغی جمعیت وجود دارد استفاده کنند، 100در صد قوت بدنی شان پایین می آید و سرعتشان کمتر می شود.
در خصوص کفش توصیه هایی داشتید، می توانید رد خصوص لباس و نوع کوله پشتی در این سفر هم توضیحاتی بفرمایید؟
طاهری: اگر کسی را همراه دارند مخصوصا خانم ها اگر بتوانند کوله پشتی را همراه نبرند که بهتر است. کوله پشتی باید حتماً بندهای ارگونومیک داشته باشد. به هیچ عنوان نباید از کوله پشتی استفاده کنند که بندهای نازک داشته باشد یا بندهایی که فشار کوله را نمی‌گیرد. یعنی باید حتما یک بالشتکی زیر کوله‌ها باشد تا وزن کوله را جلوی بدن بیاندازند.
فشاری که کوله در طولانی مدت دارد، سیستم ستون فقرات را اذیت و باعث بروز مشکلات در فرد می شود. افراد، تا جایی که می توانند وسایل داخل کوله را کم کنند.
حتماً از لباس گرم رو استفاده کنند که داخل کوله نباشه که رو دست بگیرند یا به پا ببندید. من بر حسب تجربه عرض می‌کنم که اصلا به هوا اعتمادی نیست باید لباس بین‌نابین داشته بنشیند.
بهترین حالت این است که کلاه آفتابگیر داشته باشند. وقتی هوا گرم است از آب بسیار استفاده کنند. چون به صورت ممتد آب از بدنشان تبخیر می شود. مایعات زیاد بخورند، چایی، آب، فرنی، سوپ و در کل حجم مایعات زیاد باشد. این باعث می شود که عفونت های بدن دفع شود.
چه دارویی را باید همراه برد؟
طاهری: یکی از داروهایی که باید همراه افراد باشد، سرماخوردگی است. اگر بچه ای همراه می برند آنتی بیوتیکی که پزشک تجویز می کند را همراه داشته باشند.
در بین بزرگترها مخصوصاً برای آقایان، سوختگی کشاله ران و عرق سوز شدن بسیار شایع است. حتما برای این موارد پماد وازلین به همراه داشته باشند.
باند معمولی برای همین زخم‌های تاولی به همراه داشته باشند تا پانسمان کنند. همچنین برای اینکه آب تاولها را خالی کنند، برای هر نفر یک سرنگ انسولین به همراه داشته باشند اگر حالت عفونی دارد تتراسایکلین روی آن بگذارند و با باند ببندند.
اگر حالت عفونی ندارد تا صبح خشک می‌شود و مشکلی پیش نمی‌آید. من حتی توصیه می‌کنم هر 12 ساعت که اتراق می‌کنند چسب‌های پا را عوض کنند و اینکه متاکارمابول،سرماخوردگی، مسکن معمولی را به عنوان کیف دارو به همراه داشته باشند.
در هلال احمر هم این نوع داروها عرضه می شود. امسال چادرهای هلال احمر بالای 10 برابر شده است. از طریق هلال احمر امسال فراخوان پزشک دادیم. اگر سال گذشته 80 پزشک در مسیر پیاده روی مستقر بودند، امسال بالای 300 پزشک از ابتدای پیاده روی تا کربلا را پوشش می دهند. اما هر کس کیف دارو داشته باشد و به دیگران هم کمک کند بهتر است.
بعضی‌ها به شیوه مردم آنجا به سمت دمپایی پوشیدن می روند، در این خصوص هم توضیح بفرمایید؟
طاهری: بستگی به راه رفتن آدمها دارد. کسانی که پایشان را روی زمین می‌کشند به هیچ عنوان نباید از دمپایی استفاده کنند. یعنی این عمل فشار زیادی را به زانو و عضلات زانو می‌آید که خودشان روز اول متوجه می شوند.
اما افرادی که مشکلی در راه رفتن ندارند، می توانند برای رد و بدل شدن هوا از دمپایی استفاده کنند. اما کسانی که پایشان را روی زمین می کشند به هیچ عنوان دمپایی استفاده نکنند
دمپایی هم که استفاده می شود باید ارگونومیک باشد. توصیه من این است که دمپایی طبی خوب در کوله داشته باشند که در بعضی از مواقع از آن استفاده کنند. اما اینکه از اول تا آخر دمپایی بپوشند اصلا خوب نیست.
وقتی زائر به کربلا می رسد خیلی خسته است، توصیه خاصی وجود دارد برای بعد از پیاده روی؟
طاهری: مدل استراحت و خوردن خیلی مهم است. فشاری که به بدن وارد شده با استراحت بر طرف می‌شود.
از لحاظ تغذیه چه چیزی به همراه داشته باشند؟
طاهری: کنسرو
کنسرو سنگین است، از چه تنقلاتی می‌توانند استفاده کنند؟
طاهری: آجیل و نان‌های خشک سبوس دار که به سیستم گوارشی خیلی کمک خواهد کرد. با اینکه افراد غذا می‌خوردند و قضیه آب را رعایت می‌کنند بسیار موارد یبوست را داریم.
کشمش، میوه های خشک، نخودچی، شکلات به همراه داشته باشند. شکلات شیرین باعث ایجاد تشنگی می شود، اگر از شکلات تلخ تلخ استفاده کنند می‌توانند مسیر طولانی‌تری را راه بروند. در واقع می توان گفت برای تامین انرژی شکلات تلخ بسیار مفید است.
کلیت و جمع بندی از این سفر ارائه می کنید؟
افراد شرایط سفر را از دیگران بپرسند و با شرایط روحی و شخصی خود بسنجند. ممکن است در سفر مشکلات جسمی پیش نیاید، اما فرد دچار مشکلات روحی شود. کسانی که نمی‌توانند مشکلات سفر را تحمل کنند در این سفر علاوه بر خود، باعث اذیت اطرافیان نیز می‌شوند.
منبع:خبرگزاری فارس