«ملا اخترمحمد منصور» دومین رهبر طالبان روز شنبه هفته جاری در نتیجه حمله پهپادهای آمریکایی در پاکستان کشته شد.کشته شدن رهبر طالبان از سوی آمریکا پرسش‌های زیادی را بوجود آورد، زیرا این گروه همواره از سوی واشنگتن و حامیان منطقه‌ای دولت آمریکا حمایت شده و یکی از مهم‌ترین گروه‌هایی بشمار می‌رود که منافع درازمدت غرب بویژه دولت واشنگتن را تأمین می‌کرد.
با وجودی که طالبان با انجام عملیات‌های انتحاری، انفجاری و حتی گروهی یکی از عوامل ادامه حضور نظامی آمریکا در افغانستان بشمار می‌رود، اما آمریکا اقدام به کشتن رهبر این گروه کرد.
از سوی دیگر، کارشناسان و برخی مقام‌های افغانستانی معتقدند که داعش می‌تواند تهدیدی برای روسیه و ایران باشد، در حالی‌که طالبان در حال نزدیک شدن به روسیه است.
خبرنگار سایت افغانستان خبرگزاری فارس، برای بررسی بیشتر این موضوع با «بشیراحمد بیژن» کارشناس مسائل سیاسی افغانستان به گفت‌وگو نشسته و زوایای تاریک و پنهان این موضوع را بررسی کرده است.
بشیر بیژن در خصوص اینکه چرا آمریکا رهبر طالبان را از بین برد، اظهار داشت: آمریکا با کشتن «ملا اخترمحمد منصور» تلاش می‌کند تا از بی‌اعتباری خود در سطح جهان جلوگیری کند، زیرا در غیر این صورت تمام کشورهای جهان فکر می‌کنند که واشنگتن برای مبارزه با تروریسم در افغانستان حضور ندارد.
وی با بیان اینکه نابودی منصور به معنای پایان گروه طالبان نیست، اظهار داشت: در صورت کشته نشدن رهبر طالبان، آمریکا تحت فشارهای واقعی جهان و ملت آن کشور قرار می‌گرفت.
بیژن معتقد است که کشتن ملا اخترمحمد منصور با همکاری دسته مخالف منصور و سازمان‌های اطلاعاتی پاکستان و سایر کشورهای حامی آمریکا در منطقه انجام شده است.
وی با بیان اینکه سازمان اطلاعاتی پاکستان در تلاش است تا رهبر جدیدی برای طالبان انتخاب کند، اظهار داشت: با وجودی‌که انتظار زیادی از دولت کابل نیز نمی‌توان داشت، اما باید از فرصت به دست آمده سود مطلوب برد.
این کارشناس افغانستان با اشاره به چند دستگی طالبان، گفت: آمریکا تلاش دارد تا این گروه را به چند دسته تقسیم کرده و برخی این دسته‌ها را با داعش یکجا کرده و در مناطق مختلف کشور جابجا کرده و از آنها در برابر روسیه و کشورهای آسیای مرکزی استفاده کند.
وی با اشاره به نزدیکی روسیه و طالبان گفت: با توجه به اینکه طالبان دشمن دیرینه اعتقادی روسیه است، می‌توان گفت که نزدیکی روسیه به طالبان یکی از بزرگترین اشتباهات مسکو بشمار می‌رود.
بشیر بیژن همچنین تأکید کرد که در صورت تقویت شدن داعش در افغانستان این گروه به تهدیدی علیه ایران تبدیل خواهد شد.
***مشروح این گفت‌وگو به شرح ذیل است***
فارس: فکر می‌کنید، چرا «ملا اخترمحمد منصور» از سوی آمریکایی‌ها کشته شد؟
بیژن: مسئله کشته شدن رهبر طالبان توسط آمریکا از زوایای مختلف جای بحث و بررسی دارد.
از همه مهمتر اینکه آمریکا طی سال‌های اخیر از سوی برخی کشورهای قدرتمند و متحدین خود و حتی برخی سیاسی‌های غیردولتی افغانستان متهم به همکاری و حمایت از تروریست‌ها شده بود تا حدی که این اتهامات در این اواخر به شک و تردید تبدیل می‌شد.
با توجه به هشدارهایی مبنی بر اینکه واشنگتن باید وارد اقدامات شفاف، روشن و با انگیزه در برابر تروریست‌ها شود، آمریکا اقدام به نابودی رهبر طالبان کرد، زیرا در غیر این صورت آن کشور بی‌اعتبار شده و به سرنوشت شوروی سابق دچار می‌شد.
از سوی دیگر، پاکستان در پیوند به حوادث و رویدادهای سال‌های اخیر در افغانستان نزد جهانیان بی‌اعتبار شده است و کشورهای قدرتمند جهان از جمله آمریکا معتقد شده بود که پاکستان نه‌تنها حامی طالبان است، بلکه دولت اسلام‌آباد نیز صفت تروریستی دارد.
اما مهم این است که آمریکا چگونه و چرا رهبر طالبان را از بین برد که در پاسخ می‌توان گفت که طالبان پس از مرگ «ملا محمد عُمر» نخستین رهبر خود، با یک اختلافات شدید درون گروهی مواجه شد.
ظاهراً گروه مخالف دسته «ملا اخترمحمد منصور» و سازمان اطلاعاتی پاکستان «ISI» دست به دست آمریکا دادند تا رهبر طالبان را از بین ببرند.
فارس: آمریکا بعد از کشتن رهبر گروه طالبان چی برنامه‌ای را دنبال می‌کند؟
بیژن: اگر منطقی‌تر به مسئله چرایی کشتن رهبر طالبان از سوی آمریکا دیده شود، به این نتیجه می‌رسیم که واشنگتن راه دیگری جز کشتن «ملا اخترمحمد منصور» نداشت، زیرا در غیر آن صورت حفظ جایگاه برای آمریکا به عنوان یک کشور قدرتمند در جامعه جهانی کار ساده‌ای نبود.
اگر عملیات‌های ضد تروریستی آمریکا متوقف شود، دیگر آن کشور به افغانستان و کشورهای عضو سازمان ملل متحد علاقه‌ای نخواهد داشت.
طالبان به عنوان بخش بزرگ تروریسم برای افغانستان و جهان به یک معادله تبدیل شده و تمام جهانیان نگران ادامه عملیات‌های این گروه هستند، به همین دلیل بود که دولت آمریکا به کشورهای متحد و ملت خود وعده نابودی این گروه را داد.
اگر دولت واشنگتن به عملیات‌های ضد تروریستی خود در افغانستان و منطقه ادامه ندهد، جامعه جهانی و دولت و ملت افغانستان مطمئن خواهند شد که آن کشور به دنبال اهداف درازمدت خود در افغانستان است.
در صورتی که افغانستانی‌ها و جامعه جهانی به اهداف درازمدت آمریکا در منطقه شک و تردید کنند این امر به معنای بی‌اعتباری دولت واشنگتن خواهد بود و در صورت بی‌اعتباری آمریکا، آن کشور هیچ مشروعیتی در افغانستان و منطقه نخواهد داشت که این خود دلیلِ برای کشتن «ملااخترمحمد منصور» و راه ادامه برای برنامه‌های آینده آن کشور افغانستان است.
ناگفته نماند که مبارزه با تروریسم نیازمند اقدامات سریع، روشن و پیگیر دارد، زیرا با کشتن «ملا اخترمحمد منصور» تمام گروه طالبان از بین نرفته است، طوری که با از بین رفتن «ملا عُمر» این گروه همچنین به قوت خود باقی ماند.
اگر آمریکا فکر می‌کند که با کشتن رهبر طالبان این گروه را از بین برده است، ضمن اینکه این ادعای واشنگتن بی‌اساس خواهد بود یک ادعای مضحک نیز بشمار خواهد رفت.
مبارزه با تروریسم در افغانستان و منطقه یکی از تعهدات آمریکا به دولت کابل و جامعه جهانی است و در صورت عدم اهتمام به این تعهدات آن کشور تحت فشارهای واقعی کشورهای مختلف دنیا قرار خواهد گرفت.
فارس: به نظر شما کدام گروه‌ها و اطلاعات در کشتن رهبر طالبان با آمریکا همکاری بوده‌اند؟
بیژن: با در نظر داشت دلائل منطقی، می‌توان گفت که در مرگ ملا اختر محمد منصور سازمان اطلاعاتی پاکستان، دسته مخالف منصور و سایر سازمان‌ها اطلاعاتی با آمریکا همکاری کرده‌اند.
فارس: آیا با کشته شدن «ملا اخترمحمد منصور» زمینه فروپاشی طالبان فراهم نشده است؟
بیژن: قبل از اعلام رسمی مرگ «ملا محمد عُمر» رهبر سابق طالبان، فرماندهان ارشد این گروه خود آغازگر اختلافات محسوسی شده بودند که پس از اعلام رسمی مرگ ملا عمر، اختلافات آنها نیز شکل رسمی‌تر به خود گرفت.
در این میان، سازمان اطلاعاتی پاکستان به عنوان حامی، برنامه‌ساز و همکار طالبان برای این گروه رهبر تعیین کرد و هم‌اکنون نیز این نگرانی وجود دارد که این سازمان جایگزینی برای «ملا اخترمحمد منصور» پیدا نکند.
دولت افغانستان از مرگ «ملا محمد عمر» بهره‌مند نشد و اکنون نیز فرصت‌ها تکرار شده و دولت کابل قادر به استفاده از این فرصت‌ها به سود خود است.
چندان امیدی به دولت افغانستان مبنی بر استفاده از فرصت‌های کنونی نیز نیست، زیرا دولت‌مردان کابل سیاست‌های ناموفق «حامد کرزی» را پیش گرفته و تاکنون قادر به راهبرد مدبرانه نشده‌اند.
فارس: فکر نمی‌کنید، طالبان با توجه به اختلافات شدید درون‌گروهی که دارند به سمت داعش رفته و در تلاش برای ناامن‌سازی آسیای مرکزی هستند؟
بیژن: با تقویت و حمایت خارجی‌ها از داعش، تنها روسیه و کشورهای آسیای مرکزی تحت تهدید قرار نخواهد گرفت، بلکه کشورهای زیادی بویژه کشورهای اروپایی نیز تحت تهدید این گروه قرار خواهد گرفت.
در کُل، با توجه به رویدادهای اخیر می‌توان گفت که سازمان اطلاعاتی پاکستان با چنددستگی گروه طالبان، شبکه حقانی و حزب اسلامی می‌خواهد گروه داعش را تقویت کرده و سربازان این گروه را در مناطق مختلف جابجا کند که بر اساس گزارش‌ها، این روند هم‌اکنون به صورت جدی از سوی پاکستانی‌ها جریان دارد.
در این میان، اگر آمریکا عملیات ضد تروریستی خود را علیه داعش در افغانستان اجرا نکند، دولت واشنگتن در منطقه بی‌اعتبار خواهد شد که این مسئله به مراتب آمریکایی‌ها را متضرر خواهد کرد.
فارس: در این اواخر مسکو با طالبان روابط نزدیکی برقرار کرد، فکر می‌کنید با کشته شدن «ملا اخترمحمد منصور» توسط آمریکا، سرنوشت روابط طالبان با روس‌ها به کجا خواهد کشید؟
بیژن: ارتباط‌گیری مسکو با طالبان با توجه به سنتی بودن این روابط یک اقدام اشتباه بود، قدرت‌های بزرگ در گذشته این کار را انجام می‌دادند، اما با توجه به کشف روش‌های مختلف رقابتی این کار روسیه غیرمعمول محسوب می‌شود.
روسیه به جای نزدیکی با طالبان باید به عنوان یک کشور با اعتبار و مقتدر منطقه و جهان، اجماع منطقه‌ای را جهت سرکوبی تروریست‌ها شکل داده و آن را رهبری می‌کرد.
از سوی دیگر، دوستی و نزدیکی طالبان با مسکو نیز استراتژیک و درازمدت نخواهد بود، زیرا طالبان به عنوان یک گروه تروریستی هدف مشخصی ندارد و اگر امروز منافع کشوری را نشانه گرفته، فردا منافع کشور دیگر را هدف قرار خواهد داد.
با توجه به دشمنی دیرینه طالبان با روس‌ها که بیشتر جنبه اعتقادی دارد، بزودی شاهد روزی خواهیم بود که این گروه پیکر منافع روس‌ها را نشانه خواهد گرفت.
با وجود مسائل و اختلافات فوق می‌توان گفت راهی که روسیه رفته، اشتباه بود و به جای نزدیکی با طالبان می‌بایست اجماع منطقه‌ای جهت سرکوبی تروریست‌ها را ایجاد و رهبری می‌کرد.
فارس: آیا فکر نمی‌کنید داعش با وجود تعصبات مذهبی که با شیعیان دارد، ایران را از ناحیه افغانستان تهدید کند؟
بیژن: در گام نخست، ما ایران را متهم به رقابت با آمریکا در خاک افغانستان می‌کنیم، زیرا تهران می‌توانست بیشتر از تصور اکثر دولت‌مردان و کشورها به نفع افغانستان نقش بازی کند.
اما در خصوص تقویت داعش در افغانستان و خطرات احتمالی این گروه به ایران باید گفت که در این خصوص 2 نوع دیدگاه وجود دارد.
نخست، داعش یک گروه ضد شیعیان است و با توجه به اینکه اکثریت ملت ایران شیعه بوده و دولت شیعیان در آن کشور حکمفرما است، این گروه در تلاش تهدید ایران خواهد شد.
دوم اینکه داعش به عنوان ابزار پیش‌بُرد رقابت‌های آمریکا و متحدان واشنگتن در برابر ایران و متحدان تهران در منطقه استفاده خواهد شد.
فارس: توصیه شما به دولت‌مردان کابل در این بُرهه زمانی چیست؟
بیژن: ما در جریان 15 سال گذشته راهکارهای علمی و منطقی برای بُرون‌رفت از چالش‌ها در اختیار دولت قرار دادیم، اما هیچکدام سودی نداشت. از تمام افغانستانی‌ها می‌خواهیم تا در هر بُرهه زمانی هشیار بوده و در حرکت‌های ملی و مدنی سهم بگیرند.
منبع:خبرگزاری فارس