۲۸اسد هرساله به عنوان روزی یاد می‌شود که افغانستان در این روز استقلال خود را حدود یک قرن پیش از امپراتوری بریتانیا کسب کرد، اما تاریخ دقیق استقلال افغانستان همانند خیلی از مسایل دیگر این کشور با اما و اگرهای زیادی مواجه است، این روز در سال‌های گذشته در نهم حوت، ششم جوزا و پس از آن در هفته اول سنبله برگزار می‌شد.
این همه اختلاف نظر در مورد تاریخ دقیق استقلال کشور ناشی از تحولاتی است که از آغاز تلاشهای امان الله خان برای حصول استقلال تا تثبیت آن روی داده است.
کسانی هم هستند که هیچ یک از این روزها را سالروز واقعی استقلال کشور نمی‌دانند و روز سخنرانی تاریخی امان‌الله خان در ۲۴ حمل (۱۲۹۸) را تاریخ درست‌تری برای برگزاری جشن استقلال افغانستان میدانند.
امان‌الله خان، پس از آنکه پدرش در شکارگاهی در لغمان ترور شد، در (۳۰ دلو ۱۲۹۷)، طی نامه‌ی به حکومت بریتانیا از مرگ امیر حبیب الله خان و استعفای نصرالله خان از قدرت به نفع خودش، اطلاع داد و ضمناً از بریتانیا خواست تا استقلال افغانستان را به رسمیت شناخته و عهد نامه‌های جدید میان افغانستان و بریتانیا امضاء شوند. اما بریتانیا به این خواسته وی توجهی نکرد.
امان الله خان قبل از دریافت جواب نامه از سوی حکومت بریتانیا، در تلاش ایجاد روابط با دیگر کشورهای جهان شد و از آنها خواست تا استقلال افغانستان را به رسمیت بشناسند و با افغانستان توافقنامه‌های همکاری و بازرگانی عقد کنند.
امان الله خان پادشاه جدید در ۹ حوت در اعلامیه معروف خود نوشت که پس از این افغانستان در امور داخلی و خارجی خود استقلال کامل دارد. به دنبال آن او در سخنرانی آتشین خود در ۲۴ حمل، در میان جمعیت بزرگی با حضور سفیر هند بریتانیایی در محله مرادخانی واقع در شهر کابل، استقلال کشورش را اعلام کرد و گفت:«بعد از این مملکت من مانند سایر دولت‌ها و قدرتهای جهان آزاد است.»
رویداد مهم دیگر به رسمیت شناخته شدن استقلال افغانستان از سوی شوروی سابق در ۲۷ مارچ ۱۹۱۹ بود که مبادله نمایندگی‌های سیاسی در سطح وزیر مختار بین کابل و ماسکو را در ماههای بعدی به دنبال داشت. شوروی نخستین کشوری بود که استقلال افغانستان را به رسمیت شناخت.
پیمان بعدی در ۳۰ عقرب ۱۳۰۰ در کابل به امضای محمود طرزی وزیر خارجه افغانستان و هنری دابس وزیر خارجه هند رسید. در این سند بریتانیا استقلال کامل افغانستان را به رسمیت شناخت و بر اساس آن توافق شد که نمایندگی‌های سیاسی افغانستان و بریتانیا به عنوان دو دولت مستقل در لندن و کابل گشوده شود.
نخستین کسی که ۲۸ اسد را جشن گرفت (۱۳۰۹) محمد نادر خان بود، ولی در ۱۴ اسد ۱۳۱۲ فرمان داد که جشن استقلال از ۲۰ اسد آغاز شود و تا ۲۸ این ماه ادامه یابد. پسر او، محمد ظاهر، از ۱۳۱۸ جشن استقلال را به ۶ جوزا تغییر داد و مناسبت آن موفقیتهای محمد نادر در جنگ سوم افغان و انگلیس بود و شخص محمد نادر به عنوان «محصل استقلال» معرفی شد.
مردم افغانستان همه ساله روز استقلال افغانستان را در ۲۸ اسد جشن می‌گیرند، این در حالی است که سایر کشورهای جهان روز استقلال شان‌را با شور و هلهله فراوان جشن می‌گیرند، اما شهروندان افغانستان به دلیل ناامنی و هراس از حملات احتمالی هراس افگنان، نمیتوانند ازین روز مطابق میل شان تجلیل کنند.
طارق قاسمی- کابل