یک مرکز خبرنگاری تحقیقی در افغانستان مدعی است که در گزارش درزکرده یک هیئت دولتی آمده است که در سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۳ خورشیدی میلیون‌ها دلار در وزارت معارف (آموزش و پرورش) افغانستان حیفومیل شده است.
مرکز خبرنگاری تحقیقی "پیک" ادعا می‌کند که به این گزارش دست یافته که نشان می‌دهد در این سال‌ها میلیون‌ها دلار خرج پرداخت حقوق بیش از ۴۰ هزار معلم، ساخت بیش از ۱۰۰۰ مکتب (مدرسه) و اجرای حدود ۴۰۰ طرح ساختمانی غیرواقعی شده است.
در رسانه‌های افغانستان از این آموزگاران، مکتب‌ها و طرح‌های ساختمانی به عنوان پدیده‌های "خیالی" نام برده می‌شود، چرا که در واقع وجود خارجی ندارند.
با وجود این یک عضو هیئت تعیین‌شده دولتی برای تهیه این گزارش به بی‌بی‌سی گفت که "پیک" در گزارش خود "غلو" کرده است.
براساس اطلاعات مرکز خبرنگاری تحقیقی پیک، محمداشرف غنی، رئیس جمهوری در ۱۰ سرطان/تیر سال گذشته هیئتی را به ریاست نادر کتوازی، عضو مجلس نمایندگان تعیین کرد. این هیئت برای تهیه این گزارش ماه‌ها مشغول کار بود.
آقای کتوازی به بی‌بی‌سی گفت که در ترکیب این هیئت پنج عضو پارلمان، یک کارمند اداره امنیت ملی، یک کارمند دادستانی کل و دو فعال مدنی حضور داشتند. او از عبدالقادر بالاکرزی، عبدالقادر قلاتوال و حمیرا ایوبی در ترکیب این هیئت نام برد.
آقای قلاتوال به بی‌بی‌سی گفت که این هئیت با دو ماه کار هزاران سند به دست آورد، با مراجع گوناگون صحبت کرد و در نهایت گزارشی ۲۸ صفحه‌ای را تهیه کرد. او گفت که در گزارش هیچ آماری درباره فساد در نهادهای آموزشی داده نشده است.
آقای کتوازی تاکید کرد که مرکز خبرنگاری تحقیقی پیک در مورد موضوع فساد در این گزارش "غلو" کرده است.
اما روح‌الله آرمان، از مسئولان این مرکز به بی‌بی‌سی گفت که نسخه‌ای از این گزارش را به دست دارد و آن را از "مرجعی معتبر" به دست آورده و شماری از نویسندگان آن هم در مصاحبه با این مرکز محتوای آن را تایید کرده‌اند.
مرکز خبرنگاری تحقیقی پیک نوشته که در گزارش آمده که ۴۰ هزار و ۴۸۰ معلم و هزار و ۳۳ مکتب اصلا وجود ندارند، اما به نام آنها بودجه مصرف شده است. به نوشته مرکز پیک، در اجرای هزار و ۴۰۰ طرح ساختمانی حدود ۲۰ میلیون دلار "اختلاس" و در قرارداد چاپ کتاب‌های درسی نیز میلیون‌ها دلار حیفومیل شده است.
مرکز پیک در گزارش تحقیقی خود نوشته که شماری از مقام‌های ارشد پیشین وزارت معارف در تبانی با مسئولان محلی این وزارت در ولایت‌ها، در حیفومیل این پول‌ها دست داشته‌اند.
اما شاه حسین مرتضوی، یافته‌های هیئت حقیقت‌یاب را "بخشی از یافته‌ها" درباره فساد در نظام آموزش و پرورش کشور خواند و گفت که این یافته‌ها با تحقیقات دیگری تکمیل می‌شود و به‌زودی منتشر خواهد شد.
آقای مرتضوی در پاسخ به این سوال که با گذشت حدود دو سال پس از دریافت این گزارش، دولت چه اقدامی کرده، پاسخ صریحی نداد، اما تاکید کرد دولت به هیچ وجه آن را فراموش نکرده است.
پیش از بارها در رسانه‌ها و برخی گزارش‌های تحقیقی از وجود فساد در نهادهای آموزشی سخن گفته شده است. در یک مورد اداره بازرس کل آمریکا برای بازسازی افغانستان از وجود "معلمان خیالی" خبر داد.