در بیستم جون هر سال از سهمی که پناهجویان درآبادانی و توسعه کشورهای میزبان دارند، قدردانی می‌شود. بیستم جون روز جهانی پناهجو است اما دغدغه بسیاری از خانواده‌های پناهنده این است که فرزندان‌شان زبان مادری‌شان را فراموش نکنند.
در لندن چندین آموزشگاه ویژه افغان‌ها ایجاد شده که در آنها برای کودکان افغان مقیم این شهر زبانهای فارسی دری و پشتو، زبانهای رسمی افغانستان آموزش داده می‌شود.
نسل دوم مهاجران افغان در بریتانیا، آن عده‌ای هستند که در این کشور به دنیا آمده یا بزرگ شده‌اند. نسلی که برای حفظ فرهنگ افغانستان و یادگیری زبان مادری شان تقلا میکنند.
بسیاری از خانواده‌های افغان در غرب به سختی می‌کوشند که زبان و فرهنگ خود را به نسل بعدی منتقل کنند.
پلوشه که سه فرزند دارد و ۲۰ سال است در لندن زندگی می‌کند، میگوید:
"یادگیری زبان مادری برای کودکان بسیار مهم است. شاید یک نوع تحمیل و فشار اضافی روی آنها باشد، اما فراگیری زبان به خاطر این نیست که آنها باید دوباره افغانستان بروند و آنجا زندگی کنند. این کودکان زبان را یاد می‌گیریند تا یک هویت برایشان داشته باشند. وقتی زبان مادری خود را فراگیرند، آن وقت میدانند که ما دو هویت داریم، یکی افغانی و دیگری انگلیسی."
اما دیدگاه نسل جوان مهاجر افغان نسبت به زبان مادری متفاوت است.
ودیر بکتاش، که در لندن بزرگ شده و در رشته پزشکی تحصیل کرده است میگوید سخت است زبانی را یاد گرفت که در بریتانیا، نه در محیط تحصیل کارایی دارد و نه در محیط کار.
او میگوید: "پدر و مادرم تلاش کردند که دری و پشتو یاد بگیرم. اما من مقاومت کردم. به این دلیل که در زندگی روزمره از آن استفاده نمی کنیم...همین باعث می‌شود که اهمیتش را از دست بدهد."
اما برخی دیگر مثل پیمانه اسد که فعال سیاسی و عضو حزب کارگر بریتانیا است و با اصرار پدر و مادر هم فارسی یاد گرفته و هم زبان پشتو دیدگاه متفاوتی دارد.
"من شش ساله بودم که مسجد می‌رفتیم. مادرم روزهای شنبه (روز تعطیلی) برای سه ساعت ما را مکتب فارسی میفرستاد. همان زمان چون خردسال بودم، فکر میکردم که فشار اضافی است. اما حالا که میبینم زحماتی که پدر و مادرم همراه ما کشیدند، بسیار مفید بوده.حالا زیاد چیزها را یاد دارم و با فرهنگ اولی خود نیز نزدیکترم."
براساس قوانین بریتانیا، دانش اموزان ۱۸۰ روز در سال، ۵ روز هفته از ۹ صبح تا ۳ بعداز ظهر باید در مکتب/مدرسه باشند.
در سال های اخیر برخی فعالان افغان برای توسعه فرهنگ و زبانهای ملی افغانستان مراکز ویژه آموزشی ساخته‌اند.
فرید مل، رئیس بنیاد پیوند است که در چند محله لندن آموزشگاه‌هایی برای افغان‌ها ایجاد کرده است.
در این آموزشگاه‌ها در روزهای تعطیلی آخر هفته به صدها کودک افغان زبان مادری شان تدریس می‌شود.
او در صحبتی که داشتیم برایم گفت: "از یک مکتب (آموزشگاه) که در سال ۲۰۰۲ داشتیم و تعداد شاگردان در آغاز ۳۵ نفر بود و آرام آرام به پنجاه و صد بالا رفت. حالا تعداد آموزشگاه‌ها به چهار رسیده و بیشتر از پنجصد شاگرد در این مکاتب زبانهای دری و پشتو می‌آموزند. و علاوه به آن ما اساسات علوم دینی را نیز به این دانش آموزان افغان تدریس میکنیم."
انگلیسی، زبان اول نسل دوم
اما با وجود تلاش خانواده های افغان، انگلیسی همچنان بعنوان زبان اول و مورد علاقه فرزندان شان باقی میماند.
پیمانه اسد میگوید با برادر و خواهران و دختران کاکا(عمو) و خاله اش انگلیسی حرف می‌زند. او میگوید: "ما که با هم می‌شویم همه انگلیسی حرف میزنیم. من میدانم که این طور نباید باشد. چون زمانی که ما در آینده برای خود خانواده تشکیل بدهیم از فرهنگ و زبان خود دور خواهیم شد."
داود معروف هم که بزرگ شده بریتانیاست میگوید برای توضیح بهتر یک موضوع مجبور می‌شود به انگلیسی مراجعه کند. او میگوید:
"من فارسی روان صحبت می کنم. در خانه با پدر و مادر فارسی صحبت می کنم. اما با همسن و سال‌هایم و سایر اعضای جوان خانواده بیشتر انگلیسی حرف میزنیم. دلیلش این است که زبان انگلیسی برای جوانها و کودکان بزرگ شده در بریتانیا راحت‌تر و ساده‌تر است و از این طریق بهتر می‌توانیم موضوعات را توضیح بدهیم و فکر و نظر خود را بیان کنیم."
طبق آخرین آمار اداره ملی احصاییه بریتانیا در سال ۲۰۱۵ حدود ۷۶ هزار مهاجر افغان در این کشور زندگی میکنند.
در کشوری که همه اموراتش به انگلیسی است و فرهنگش متفاوت، حفظ و ترویج زبانها و فرهنگ افغانستان بین نسل جدید مهاجران افغان، امری است دشوار و دغدغه‌ای است که همیشه بسیاری از والدین افغان مقیم این کشور خواهند داشت.
مشکل آموزش زبان مادری و یا فرهنگ کشور اول مهاجران، تنها به اقلیت افغان‌های بریتانیا خلاصه نمی‌شود.
تقریبا نسل دوم همه اقلیت‌های مهاجر در بریتانیا با این مشکل دست به گریبان است.
اما فعالانی مثل فرید مل به این باورند که حفظ فرهنگ و زبان مادری و انتقال آن به نسل‌های بعدی مهاجران حیاتی است.
بی بی سی