ولایت کابل در زون مرکزی کشورموقعیت دارد ، مرکز آن شهر کابل است که پایتخت افغانستان نیز میباشد.
اين ولايت در شمال غرب با پروان، در شمال شرق با کاپیسا، در شرق با لغمان، در جنوب شرق با ننگرهار، در جنوب با لوگر و در جنوب غرب باولایت میدان وردگ سرحد مشترک دارد.
ولايت کابل دارای ۴۵۸۵ کیلومتر مربع مساحت بوده و بیشتر از نصف (۵۶.۳٪) آن کوها و دشت های ناهموار تشکیل میدهد در حالیکه یک بر سه حصه آن (۳۷.۷٪) را زمین هموار تشکیل میدهد.
ولایت کابل به اساس معلومات اداره احصايه مرکزی سال 1396 خورشيدی در حدود 3961450 نفوس دارد.
کابل مرکز اقتصادی و فرهنگی افغانستان میباشد و در ۱،۸۰۰ متری بالای سطح دریا در دره‌ای دراز و باریک بین کوه‌های هندوکش را شکافته و در طول دریای کابل امتداد یافته است.
این شهر همراه با ولايات کندهار ، هرات ومزار توسط بزرگراه‌های حلقوی که در سرتاسر کشور امتداد یافته وصل شده است. کابل همچنین مسیر اصلی شاهراه جلال آباد که به سوی پشاور پاکستان می رود میباشد.
کابل دارای اماکن تاریخی، مساجد، زیارتگاه ها، باغهای تاریخی و دروازه های مشهور، شاعرای نامی و نویسنده های بلند پایه میباشد.
اين ولايت که اقوام تاجک، پشتون و هزاره را در خود جا داده است مردم آن اغلبا به زبانهاى دری وپشتو تکلم نموده وسنی مذهب هستند. تعدادی از اهل تشیيع، هندو و سیک‌ها نیز در این ولایت بویژه در مرکز آن اقامت دارند.
دروازه های مشهور اين ولايت عبارت از دروازه سفید، دروازه لاهوری، دروازه گذرگاه، دروازه سردارجانخان میباشد. کوتل های ارغنده و خیر خانه را هم دارا است.
ولایت کابل ١٠٥٣ قریه و ۱۴ ولسوالی ( ده سبز، چهار آسیاب، پغمان، موسهی، قره باغ، استالف، فرزه، کلکان، گلدره، میربچه کوت، سروبی، بگرامی، خاک جبار و شکردره) دارد، همچنان شهر کابل دارای ۲۲ ناحیه میباشد.
اقليم کابل:
ساحه کابل با داشتن چهار فصل اقلیم خشک دارد و سطح سالانه باران در ماهای حمل و ثور ۴۰۰ ملی متر میباشد.
در زمستان درجه حرارت بین -۱۵ و -۲۰ درجه سانتی گراد میباشد در حالیکه در تابستان بین +۱۵ و +۳۸ درجه سانتی گراد میرسد.
در جریان سال ماه جدی سردترین ماه به حساب میرود که درجه اوسط حرارت -۱۲ درجه میباشد، همچنان گرمترین آن ماه اسد میباشد که درجه اوسط حرارت به +٣۵ درجه میرسد.
کابل یک دریا دارد که به نام دریای کابل یاد میشود، دریای کابل از کوه های پغمان سرچشمه میگیرد.
کابل دارنده سنگ های قیمتی، مانند لاجورد و یاقوت نيز ميباشد.
آب و هوای کابل تابع وضع عمومی کشور افغانستان است و چون این کشور تقریباً در وسط آسیا واقع است پس عرض و طول جغرافیائی و ارتفاع و امتداد کوه‌ها و دوری از دریا همه از عواملی بشمار می‌روند که در آب و هوای افغانستان تأثیر دارد.
منابع عايداتى کابل:
زراعت، مالداری، تجارت، خدمات اجتماعی،صنایع و غیره منابع عايداتى اين ولايت میباشد. ۱۶.۵٪ آن در زراعت، ۱۶.۹٪ آنها در مسایل صنعت، معادن و تعمیرات، ۵۰.۱٪ در بخش خدمات رسانی و ۱۶.۱٪ آن در اداره عامه یا حکومت مصروف میباشد.
محصولات عمده زراعتی این ولایت را گندم، جو و ماش تشکیل میدهد. در بخش باغات بهترین محصولات انگور (۶۸٪) میباشد و (۳۰٪) آن میوه های خسته دار میباشد.
حبوبات خاصتا گندم و کچالو محصولات عمده ولایت محسوب میگردد. در حالیکه گندم در داخل کشور به مصرف میرسد. حاصلات گندم به آن حدی نه رسیده که ضروریات داخلی را مرفوع نماید.
خطرات اضطرارى:
زلزله های کوچک، سرازيرشدن سیلاب های و لغزش زمین از خطرات عمده اضطراری این ولایت میباشد.
نفوس:
ولایت کابل 3961450 نفرنفوس دارد، تقریبا ۱۷٪ نفوس در ولسوالیها و ۸۳٪ آنها در شهر زندگی مینمایند، از مجموع نفوس در حدود ۵۲٪ ذکور و ۴۸٪ را اناث تشکیل میدهد.
معارف:
سکتورمعارف در کابل نسبت به سايرولايات ديگر، پيشتاز بوده ؛ سيستم تعليم و تربيۀ دراين ولايت با آنکه درجريان جنگ هاى تحمیلی چند دهۀ اخيرتاحدودى متضررگرديده بود اما درحال حاضر ٤٣٧ باب مکتب شامل ۲۲۵ باب ابتدائیه ، ۷۸ باب متوسطه و ١٢٥ باب لیسه ، در تمامى ولسوالى های این ولایت فعال بوده ومشکل جدى دراین راستا وجود ندارد.
در سطح ولايت کابل ٢٣٥ باب مکاتب فاقد تعمیربوده و هنوز هم هزاران دانش آموزان دراين ولايت در١٧٠ باب مکتب درزيرخیمه ها و٢٣ باب آن در منازل کرائی تدريس ميشوند. دراين ولايت ٢٥٣٧٧٢ شاگرد بشمول ٨٦٥٥٥ تن از دختران توسط ٥٢٩٩ معلم ازجمله ١٦٢٩طبقۀ اناث تدريس ميشوند.
به اساس معلومات وزارت تحصيلات عالى ومسلکى درحال حاضر درسطح کشور ٣١ پوهنتون دولتى وبیش از ٨٠ پوهنتون خصوصى وموسسات تحصيلات عالى فعاليت دارد.
رسانه ها:
فعاليت بیش از 150 رسانه گروهى شامل ( آژانس خبرى، تلويزيون، راديو، روزنامه، هفته نامه، ماهنامه و مجله ) در ولايت کابل نسبت به ساير ولايات کشور خيلى چشمگيرميباشد.
تاریخچه کابل:
تاریخ سیاسی پُراز فراز و نشیب کابل همه سیاستمداران جهان را متعجب نموده است چنانچه کابل همیشه میدان جنگ ها و تصادفات بوده و تاریخ با افتخار آن فراموش ناشدنی است.
شهر کابل در دامنهٔ کوه آسمایی و شیر دروازه، به هر دو طرف رود کابل آباد شده و از سطح بحر (دریا) قریب شش‌ونیم هزار فوت ارتفاع دارد.
در زمان قدیم در گرداگرد شهر کابل دیوارهای استواری موجود بود که ارتباط شهر با نواحی آن با هفت دروازه صورت می گرفت، امروز هم آثار دیوارهای شهر بر کوه آسمایی و شیردروازه شاهد استحکام سابقهٔ آن است.
کابل از زمرۀ شهری تاریخی و بسیار کهن است که حوادث روزگار رابسیار دیده و چون بر چهارراه تجارتی شرق و شمال و جنوب وغرب واقع شده، اهمیت تجارتی آن خیلی زیاد است. کابل از حیث قدامت با قدیمی ترین شهرهای بلخ و بامیان همسری داشته و در کتاب ریگ‌ودا، نام «کیسبها» برای کابل استعمال شده است.
تهیه کننده: سیدعباس حسینی