مسؤولان ادارۀ حفظ و نگهداری از آثار باستانی ولایت زابل میگویند که بر اثر بیتوجهی دولت تمام آثار باستانی این ولایت با خطر ویرانی روبهرو است. بر بنیاد گزارشها، بر اثر جنگها و درگیرهای پیدرپی و کاهش توجه دولت به این ولایت و گنجیۀ باستانییی که در دل دارد، اکثر اماکن و آثار باستانی زابل با خطر ریزش و فرسایش تدریجی مواجه شده است.
در زابل بیستوپنج مکان باستانی وجود دارد که همۀ آنها توسط خود مردم شناسایی شده است.
افغانستانشناسان، حفظ آثار باستانی و مکانهای مقدس را یک ضرورت حیاتی میدانند و میگویند که این آثار نشانگر تاریخ و فرهنگ بومی و باستانی مردم افغانستان است.
مسؤولان اطلاعات و فرهنگ ولایت زابل میگویند که آنها چندین بار از وزارت مربوطه خواستار توجه جدی به آثار باستانی در این ولایت شده بودند، اما آنها این خواستهها را نادیده گرفتند.
تا کنون پنج مکان تاریخی به نامهای «خانۀ نازو انا» «بالاحصار قلات» «منار تیر» «تپۀ صاحبخان» و «سنگر جمال» از سوی ریاست اطلاعات و فرهنگ به ثبت رسیده است.
ولایت زابل در کنار آثار یاد شده، دارای مکانهای باستانی دیگری نیز هست؛ کوه تاریخی «غوندانو» «مرغ پسندیده» راه تاریخی «قاطر» مقبرۀ تاریخی «بولان پشتونها» و «سورتاک» از جملۀ این مکانها محسوب میشوند.
چندی پیش، رییس اجرایی حکومت وحدت ملی افغانستان، از سازمان میراث فرهنگی یا یونسکو خواست تا آبدات تاریخی باارزش افغانستان را به ثبت رساند.
آقای عبدالله در دیداری که پاولو فونتانی، نمایندۀ سازمان یونسکو در افغانستان داشت، گفت که این سازمان باید دامنۀ سطح حمایتهایش را از آبدات تاریخی افغانستان گسترده تر سازد.
آقای پاولو فونتانی نمایندۀ یونسکو نیز با اشاره به فعالیتهای این سازمان در افغانستان گفت که یونسکو برنامههایی را برای بلندبردن سطح آگاهی عمومی در مورد حفظ و نگهداشت آثار باستانی روی دست گرفته و امیدوار است که در آیندهها زمینه برای ثبت همۀ آثار باستانی و ارزشمند مهیا شود.
آثار باستانی افغانستان در وضعیت ناگواری قرار دارند. در همین اواخر گزارشهایی در مورد ریزش برخی از آثار از جمله منار جام غور و بخشی از منارهای هرات به نشر رسیده بود.